Galeien voor de roeiers een hel op aarde

Nederlandse en Spaanse galeien met elkaar in gevecht, ter hoogte van Sluis

Rechts een detail-uitvergroting van het schilderij hierboven. Als je op dat detail klikt wordt het nog groter 

Voor de arme drommels die de galeien roeiden, was het leven een hel op aarde.

Op het schilderij hierboven en hiernaast zie je de roeiers met vier man naast elkaar zitten.

Op de San Luis, de Spaanse galei waar Zain en zijn vrienden op zwoegden, zaten trokken zelfs víjf roeiers aan één roeispaan. Die roeispanen waren vijftien meter lang en loodzwaar.

De roeiers zaten dag en nacht met ijzeren kettingen vastgeketend aan hun roeibanken. Als de Nederlanders met schroot schoten (zoals ze bij de zeeslag bij Sluis deden) kregen de wanhopige roeiers vaak de volle laag. Ze hadden er geen enkele bescherming tegen.

Met zo'n regen van dodelijke stukjes ijzer wilden de Nederlanders allereerst de roeiers uitschakelen. Zonder roeiers werd de galei onbestuurbaar. Natuurlijk schoten de Nederlanders óók op de Spaanse musketschutters die open en bloot op het dek stonden, en probeerden hun musketten af te vuren.

Als een lekgeschoten galei in de golven verdween, gingen de vastgeketende roeiers mee ten onder. De schutters trouwens ook; met hun zware harnassen zonken ze als bakstenen.

Slaven en misdadigers

De Nederlanders hadden ook twee galeien laten bouwen, om bij windstilte de Spanjaarden toch te lijf te kunnen gaan.

Op die Nederlandse galeien roeiden vrijwilligers, die goed betaald kregen, en enkele veroordeelde misdadigers.

Veroordeeld worden tot de galeien, werd gezien als een vreselijke straf. In Spanje bestonden zelfs spreekwoorden die uitdrukten dat je beter aan een galg kon hangen, dan te moeten roeien op een galei.

In Nederland

De Spanjaarden hadden al eerder tijdens de Tachtigjarige Oorlog (die tegenwoordig de Opstand moet worden genoemd) galeien ingezet, bijvoorbeeld bij de Slag op het Haarlemmermeer in 1573.

Later werd een van de Nederlandse galeien gebruikt bij een aanval op Antwerpen. De Zwarte Galei roeide de Schelde op en bestookte de Spaanse schepen die bij de stad afgemeerd lagen.

Aan de Nederlandse en Vlaamse kusten, waar het bijna altijd waait, waren galeien eigenlijk niet goed bruikbaar. Na het Spaanse galeien-avontuur van admiraal Federico Spinola – waar Piratenzoon over vertelt – was het helemaal voorbij.

Koningssloep

Nu kun je nergens meer een galei zien varen (misschien heel af en toe een museum-exemplaar in de haven van Genua of Venetië).

In Nederland voer nog lange tijd de koningssloep rond, die uiteraard geen galei mag heten. Die 'sloep' werd 200 jaar geleden gebouwd in opdracht van koning Willem I 

Tegenwoordig ligt de sloep/galei veilig in het Scheepvaartmuseum in Amsterdam. In dat museum mag je in een nagemaakt model ook eens proberen hoe het is, om met veel roeiers tegelijk eenzelfde tempo aan te houden...

Roemloos einde

Van de grote Spaanse galeien is niets meer over. Nadat hij in 1604 Sluis had ingenomen liet prins Maurits de tien afgezonken galeien weer boven water halen.

Eén ging er als oorlogstrofee naar Amsterdam, waar hij jarenlang in de Amstel heeft gelegen, op de hoek van de Groenburgwal. Een tweede galei ging naar Enkhuizen, waar hij snel wegrotte.

Veere in Zeeland kreeg er ook een, maar daar wisten ze niet wat ze ermee aan moesten. Wat er uiteindelijk mee is gebeurd weet niemand.

Dat geldt ook voor de andere galeien; vermoedelijk eindigden ze allemaal als kachelhoutjes. Maar het is niet onmogelijk dat er in de bodem bij Sluis nog een paar liggen te wachten op ontdekking door archeologen.

Meer weten?

Wil je meer weten? Bestudeer zelf de bronnen (boeken en artikelen), die schrijver Rob Ruggenberg over dit onderwerp heeft gelezen.

MEER FEITEN :  Kat en Splinter  |  Zain en zijn vader  |  Het beleg van Sluis  |  Admiraal Spinola  |  Piratennest Salee  |  Barbarijse zeerovers  |  Khmisa  |  Het verdronken land  |  Wolven  |  Spekkoek en soutenelle  |  Liever Turks dan paaps  |  Marokko & Turkije  |  Inspiratie  |  Verantwoording

Terug naar het feiten overzicht.